Odzież ochronna i robocza – czy to jest to samo?
Rozwój robotyzacji i stosowanie coraz to nowszych technologii ogranicza obszary, w których wciąż występują poważniejsze zagrożenia dla pracowników, związane z obecnością niebezpiecznych substancji czy czynników niosących ryzyko zranień albo wypadków. Mimo tego stosowanie odpowiednich zabezpieczeń jest nadal potrzebne w wielu branżach od budownictwa aż po przedsiębiorstwa zajmujące się logistyką.
Prawidłowo dobrane ubrania robocze i środki ochrony indywidualnej wpływają zarówno na poprawę warunków wykonywania pracy, jak i poziomu bezpieczeństwa. W zależności od specyfiki poszczególnych stanowisk pracownicy zatrudnieni przy realizacji zadań brudzących albo zagrożonych wypadkiem muszą być wyposażani w odzież roboczą lub ochronną. Przekonajmy się, co oznaczają te pojęcia i zobaczmy, jakie są między nimi różnice.
Dlaczego stosowanie odzieży specjalnie przeznaczonej do pracy jest konieczne?
Obowiązujące przepisy prawa pracy zawierają wiele regulacji, które zabezpieczają interesy pracowników oraz chronią ich przed narażeniem na niebezpieczeństwa związane z wykonywaniem prac łączących się z ryzykiem odniesienia poważniejszych obrażeń. Każdy pracodawca ma obowiązek takiego organizowania pracy, by pojawiające się zagrożenia były możliwie najmniejsze. Kodeks pracy i jego akty wykonawcze zalecają stosowanie wszędzie tam, gdzie to możliwe tzw. środków ochrony zbiorowej, których zadaniem jest wyeliminowanie możliwości zranienia czy ekspozycji pracownika na działanie czynników szkodliwych. Niestety nie we wszystkich przypadkach będzie to możliwe i w wielu sytuacjach konieczne okazuje się stosowanie tzw. środków ochrony indywidualnej również w postaci ubrań ochronnych.
Regulacje Kodeksu pracy są stosunkowo elastyczne i dopasowane do realiów związanych z funkcjonowaniem różnych firm oraz charakterem poszczególnych stanowisk pracy. Tam, gdzie zagrożenia nie występują, przepisy nie wymagają stosowania specjalnej odzieży. Pracownicy mogą używać swoich prywatnych ubrań lub nosić te, które dostarczy im pracodawca. Jest to częste tam, gdzie pracodawcy zależy na jednolitym ubiorze, który może być jednym z elementów marketingowego systemu identyfikacji wizualnej przedsiębiorstwa, a często także podkreśla przynależność pracownika do tworzącej firmę społeczności.
Prawo nie określa katalogu zadań, przy których konieczne jest korzystanie z określonego typu odzieży. Obowiązek przeprowadzenia dokładnej analizy warunków pracy na poszczególnych stanowiskach i występujących tam zagrożeń został scedowany na pracodawcę. Musi on określić nie tylko pojawiające się ryzyka oraz ocenić prawdopodobieństwo ich wystąpienia, ale także sporządzić zestawienie jasnych zasad obowiązujących przy wykonywaniu konkretnych prac. W przypadku ustalenia przez pracodawcę obowiązku noszenia ubrań ochronnych oraz innych środków zabezpieczających pracownicy są zobowiązani do ich wykorzystywania. W razie lekceważenia zasad używania odzieży ochronnej wobec pracowników może zostać zastosowana jedna z przewidzianych w Kodeksie pracy kar.
Charakterystyka odzieży roboczej
W sytuacji, gdy pracownik wykonuje zadania, wiążące się z ryzykiem zabrudzenia prywatnych ubrań albo zajmuje się obsługą maszyn i urządzeń pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia tzw. odzieży roboczej. Są to ubrania, które mają chronić przed zanieczyszczeniami takimi jak kurz czy brud, jednak wyłącznie tymi, które nie zawierają żadnych szkodliwych związków chemicznych. Odzież robocza powinna również zabezpieczać przed normalnymi w danej porze roku zjawiskami klimatycznymi – opadami atmosferycznymi, wiatrem czy temperaturą.
Odzież robocza jest zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 w sprawie środków ochrony indywidualnej zaliczana do kategorii pierwszej. Powinna ona być wykonana według normy PN-EN ISO 20347. W niektórych przypadkach przepisy dopuszczają możliwość używania przez pracownika własnych ubrań roboczych, o ile wykonywana praca nie wiąże się z obsługą maszyn i urządzeń. W takiej sytuacji pracodawca jest jednak zobowiązany do wypłacania pracownikowi ekwiwalentu za jej wykorzystywanie.
Ze względu na swoje funkcje odzież robocza nie wymaga użycia specjalnych zabezpieczeń, powinna jednak oferować wysoki komfort noszenia i swobodę ruchów, tak by ułatwiać pracownikowi wykonywanie zadań. Podobnie jak wszystkie produkty wprowadzane na rynek musi posiadać znak CE, a także być odpowiednio oznaczona, jeśli oferuje dodatkowe funkcjonalności, np. ochronę przed przecięciem czy choćby podwyższoną wytrzymałość na działanie wody.
Czym wyróżnia się odzież ochronna?
Odzież ochronna jest przeznaczona do zabezpieczania pracownika przed konkretnymi zagrożeniami występującymi na stanowisku pracy. Może być zaliczana do kategorii środków ochrony indywidualnej II lub III. Ubrania ochronne muszą posiadać tzw. certyfikat typu WE, który potwierdza spełnianie wymogów normy PN-EN ISO 13688 dla odzieży ochronnej, a także dla konkretnego rodzaju zagrożenia, np. PN-EN 1073-2 dla ochrony przed skażeniem promieniotwórczym albo PN-EN 342 przy ochronie przed zimnem, czyli temperaturą poniżej –5°C.
Odzież ochronna kategorii II jest zaprojektowana i wykonana w taki sposób, by zapewniać ochronę przed tego rodzaju czynnikami niebezpiecznymi, które, choć mogą zagrozić zdrowiu, to nie doprowadzą do jego trwałego uszczerbku, ani nie spowodują zagrożenia utraty życia. W kategorii II znajdą się zwykle ubrania przeznaczone dla spawaczy, elektryków obsługujących niskie napięcia czy niektórych pracowników budów. Ubrania zaliczane do kategorii III zabezpieczają przed skutkami nieodwracalnych obrażeń oraz ryzykiem śmierci. Są przeznaczone m.in. dla elektryków obsługujących instalacje wysokiego napięcia, gdzie występuje zagrożenie powstaniem łuku elektrycznego, pracowników przemysłu chemicznego pracujących z potencjalnie trującymi substancjami np. amoniakiem czy chlorem, a także osób narażonych na promieniowanie jonizujące.
Warto pamiętać, że środki ochrony indywidualnej to nie tylko odzież, czyli kombinezony, spodnie, koszulki, buzy lub kurtki, ale również sprzęt służący do ochrony kończyn – np. rękawice, ochraniacze łokci lub kolan, a także ochrona głowy w postaci hełmów, kapturów czy przyłbic. Do środków ochronnych zaliczane są ochronniki słuchu, okulary, gogle i maski, jak również sprzęt pozwalający na zabezpieczenie układu oddechowego. W tej kategorii znajdziemy też osprzęt służący do pracy na wysokości – uprzęże czy lonże zabezpieczające.
Ubrania robocze oraz odzież ochronna powinny być dobrze dopasowane do swoich zadań i zabezpieczać przed czynnikami występującymi na konkretnym stanowisku pracy. W przypadku odzieży roboczej chodzi wyłącznie o ochronę przed zwykłymi zabrudzeniami, odzież ochronna zaś zabezpiecza przed ryzykiem odniesienia obrażeń. Poszczególne składniki stroju roboczego muszą spełniać wymagania odpowiednich norm i być oznaczone znakiem CE poświadczającym otrzymanie potrzebnych certyfikatów. Wybór właściwego sprzętu BHP oraz ocena wszystkich pojawiających się zagrożeń należy w myśl obowiązujących przepisów do obowiązków pracodawcy.
